Starożytna chińska gra, która jest najwcześniejszą znaną obecnie jako piłka nożna. Cuju to gra polegająca na rywalizacji, kopaniu piłki przez otwór do siatki bez użycia rąk. Opisy gry pochodzą z czasów dynastii Han gdzie chińskie dzieło wojskowe z III-II wieku p.n.e. opisuje ją jako ćwiczenie. Godne uwagi jest to że wTs’u-chü grano także w innych krajach azjatyckich, takich jak Korea, Japonia czy Wietnam.
Cuju został zapisany ts’u-chü tzn. „piłka kopana”. Jest ot najbliższe określenie piłki nożnej. Jak podaje Fifa Muzeum:
ts’u-chü – nazwa ta służyła jako zbiorcze określenie wielu różnych wersji gry, w której piłka była kopana. Dziś gra się w nią rzadko, głównie w trakcie uroczystych okazji oraz stanowi pewnego rodzaju atrakcją turystyczną. Historia gry Cuju jest wciąż żywa, zwłaszcza w odniesieniu do mitów założycielskich narodu chińskiego i ludzi.
Gra w cuju została po raz pierwszy wspomniana w Zhan Guo Ce (w sekcji o stanie Qi). Późniejsze wzmianki odnoszą się do biorafi Su Qin w Shiji Sima Qian. Larut China podaje że popularne wierzenia mówią nam, że Żółty Cesarz wynalazł ją do celów szkolenia wojskowego. Inne źródła natomiast przedstawiają ją jako sport który pojawił się podczas Okresu Walczących Królestw (476-221 p.n.e.). W każdym razie nie ulega wątpliwości, że istniał już w tym okresie.
Forma zawodów cuju została wykorzystana jako trening fizyczny przede wszystkim dla wojskowych oraz dżentelmenów. Podczas gdy inne wersje tej gry były używane do wypoczynku ludności w bogatych miastach, pełniły bezsprzecznie rolę zarówno rozrywkową jak i towarzyską. Jedny z najbardziej znanych miast w którym uprawiano ten rodzaj sportu należy wymienić przede wszystkim Linzi.
Podczas panowania dynastii Han (206 pne-AD 220) popularność cuju rozprzestrzeniła się z wojska na dwór królewski i wyższe klasy. Prawdopodobnie cesarz z dynastii Han Wu Di lubił dażył bardzo dużą sympatią ten sport. Wydaje się że wtedy, mecze przybrał standardową formę oraz ustalono zasady gry.
„Okrągła piłka i kwadratowa ściana, tak jak Yin i Yang.
Bramki w kształcie księżyca są naprzeciwko siebie,
każda strona ma ich sześć w równej liczbie.
Wybierz kapitanów i wyznacz sędziego”
Li You (ok. 55-135 n.e.)
Różne wersje Cuju
Podsumowując gra ta miała więcej niż jedną wersję. Godne uwagi jest to że w jednej wersji słupek był ustawiony na środku boiska. Druga wersja przedstawiała boisko, na tym boisku, zawodnicy mieli kopnąć piłkę w kierunku półksiężycowych otworów w murze. Podobnie jak piłka nożna obecnie w kierunku bramki.
Dziś gra cuju jest bardzo mało popularna z uwagi że stała się jedynie atrakcją turystyczną. Historia jest jednak wciąż aktualna, przed wszystkim ze względu do mitów założycielskich narodu chińskiego i ludzi.
Cuju stało się niezwykle popularne w ciągu następnych kilku stuleci, stając się nawet profesjonalnym sportem uprawianym zarówno przez zwykłych ludzi, jak i tych na dworze cesarskim. Pierwszy cesarz z dynastii Han, Liu Bang, był fanatykiem Cuju. Dzięki temu Cuju stało się wysoce wyspecjalizowanym sportem, w którym pałac cesarski miałby swój własny stadion Cuju, a wiele profesjonalnych drużyn składających się z 12 graczy zostało utworzonych, aby zmierzyć się ze sobą.
Li You o zasadach gry
„Okrągła piłka i kwadratowa ściana,
Tak jak Yin i Yang.
Cele w kształcie księżyca są naprzeciwko siebie,
Każda strona ma sześć w równej liczbie.
Wybierzcie kapitanów i wyznaczcie sędziów,
w oparciu o niezmienne przepisy.
Nie bierz pod uwagę krewnych i przyjaciół,
Trzymaj się z dala od stronniczości.
Zachowaj sprawiedliwość i pokój
Nie narzekaj na błędy innych,
Taka jest sprawa cuju.
Jeśli to wszystko jest konieczne dla cuju.
O ileż bardziej jest to potrzebne w biznesie życia”.
Li You (ok. 55-135 n.e.)
Specjalnie dla meczów cuju zbudowano rodzaj kortu o nazwie ju chang, który miał sześć bramek w kształcie półksiężyca na każdym końcu.
Rozkwit cuju przyjmuje się na czasy dynastii Song (960-1279). Rozwój społeczny i gospodarczy. W tym czasie gra rozwinęła swoją popularność w każdej klasie społecznej co było dużą zmianą. Nie byłą ona zarezerwowana dla wąskiego grona które tworzyli najbogatsi i wojsko. W tym czasie Ts’u-chü nabrało znamion gry komercyjnej.
Zawodowi gracze cuju dzielili się na dwie grupy. Pierwsza grupa była szkolona dla królewskiego dworu. Informację tą zdobywamy dzięki odkryciom miedzianych luster i garnków z Song Na. Znajdujące się tam rysunki przedstawiają uwiecznione profesjonalne występy graczy. W przeciwieństwie do pierwszej druga grupa składała się z cywilów, którzy zarabiali na życie jako gracze cuju .
W czasach dynastii Song na środku boiska znajdował się tylko jeden słup. Organizacje cuju zwane Qi Yun She lub Yuan She (dziś znany jako najstarszy zawodowy klub cuju) powstały w dużych miastach, których członkowie byli albo miłośnikami cuju, albo profesjonalistami [Sofía D´Alessandro]. Nieprofesjonalni gracze musieli formalnie wyznaczyć profesjonalistę na swojego nauczyciela oraz uiszczać składkę członkowską podobnie do dzisiejszych treningów piłki nożnej.
Dlatego też obecna dyscyplina sportowa którą jest piłka nożna jest bardzo podobna do wcześniejszych zasad gry.
Piłka nożna
Poniższe zdjęcie przedstawia piłkę do Cuju. Wcześniej kulki były wykonane ze skóry, ale zamiast wypełniać je sprężonym powietrzem, wypełniano je futrem lub włosami.
Piłka nożna pochodzi z Angli
Ponieważ Historia piłki nożnej jest o wiele starsza niż to przyjęto, i nie jest tutaj istotne kiedy dokładnie powstała czy ok 255 roku p.n.e czy jak podawane jest w niektórych źródłach około 5000 roku p.n.e.. Wiadome jest to że nie wywodzi się z Anglii. Prehistoryczne formy „kopanej piłki”, które są podobne do piłki nożnej przypisuje się zdecydowanie starożytnym Chińczykom. Bezsprzecznie to im należy przypisywać, pierwszy na świecie sport polegający na kopaniu piłki. Wydaje się że informacje te z pewnością całkowicie rozstrzygają nieporozumienie które to Anglii i anglikom, przypisuję niesłusznie pierwszeństwo, w powstaniu piłki nożnej.
Upadek i zakazanie Cuju
Jak podaje Leo Timm zajmujący się chińską kulturą w The Epoch Times wskazał że cuju podupadło podczas panowania dynastii Ming (1368-1644). Gra zaczęła się kojarzyć z domami publicznymi i dekadencją. Zespoły stworzone prostytutek organizowały się i grały w Cuju. Chcąc przyciągnąć większą liczbę klientów, zespoły prostytutek tworzyły drużyny i grały, aby przyciągnąć uwagę szlachciców. W konsekwencji urzędnicy i szlachta zaczęli zaniedbywać swoje obowiązki przywódcze, aby oddawać się Cuju oraz innym formom rozrywki. Próbując ukształtować swoją administrację, Zhu Yuanzhang, założyciel cesarza Ming, zakazał nawet uprawiania sportu. Z biegiem czasu Ts’u-chü cierpiało na złą reputację i zaczęło wychodzić z mody. W czasach nowożytnych Cuju wymarło w Chinach niemal całkowicie.
